GÜNEŞ DOST MU, DÜŞMAN MI?

Özel Fuar Hastanesi Cildiye ve Zührevi Hastalıkları Uzmanı Dr. Ali Ertan ERCAN Güneş korunmamız hakkında bilgiler verdi.

Birçoğumuz tüm kışı tatil hayalleriyle geçirdik. İçimizi ısıtacak pırıl pırıl bir güneş, deniz, kumsal, bronz bir ten, alabildiğine huzur dolu günler, tüm yılın yorgunluğundan arınmış mutlu yüzler... Ama yaşam kaynağımız olan güneş aslında o kadar da masum değil. Eğer dikkat edilmezse vücudumuza faydalarının yanı sıra bizi çok tehlikeli durumlara da düşürebiliyor.

Güneşin bilinmeyen yüzü...

Güneş enerjidir, yaşam kaynağıdır. Ancak deri lekelerinin, erken deri yaşlanmasının, deri kanserlerinin temel nedeni de güneştir.

Deriye ulaşan güneş ışınlarının deri üzerinde ciddi olumsuz et kileri bulunmaktadır. Güneş ışınlarının bir kısmı yansır, bir kısmı da deri tarafından emilir ve depolanır. Depolanan bu güneş ışın larının zararlı etkileri birikicidir. Bu nedenle yıllar içerisinde erken yaşlanmadan deri kanserine kadar önemli rahatsızlıklar oluşabilir.

Güneş ışınlarından UVA (Ultraviyole A) ve UVB (Ultraviyole B) yeryüzüne ulaşır. Özellikle UVA, zamana ve mevsime bağlı olmaksızın yaz-kış yeryüzüne ulaşır. UVB ışınlarına ise özellikle yazın öğle saatlerinde yoğun olarak maruz kalınmaktadır. Bu ışınların kısa ve uzun dönemde bazı olumsuz etkileri bulunmaktadır.

Kısa dönemde, güneş yanıkları ve güneş alerjileri oluşur. Deride kızarıklık ve içi su toplayan kabarcıklar görülebilir. Şiddetli güneş yanıklarının olduğu bölgelerde yaşamın ileri dönemlerinde özellikle deri kanserlerinin oluşma riski yüksektir. Derideki hasarın ilk belirtisi deride gözlenen kızarıklıktır. Kızarıklık derinin korunma faktörlerinin yetersizliğini gösterir. Bronzlaşma ise kişinin hasara karşı kendini korunma cevabından başka bir şey değildir, yani sağlıklı bronzlaşma diye bir şey yoktur.

Uzun dönemde, deride lekeler, çillenme, erken yaşlanma ve deri kanseri görülür. Tüm deri kanserlerinin güneş ile ilişkili olduğu bir gerçektir.

Güneş ile dost olmanın yolları...

Deri lekelerinin, erken deri yaşlanmasının ve deri kanserlerinin temel nedeni güneştir. Özellikle önemli bir sağlık problemi haline gelen deri kanserlerine yol açması nedeni ile güneşten korunmanın gerekliliği tartışılmaz olarak kabul edilmektedir. Ultraviyole ışınlarına giderek artan maruz kalma nedeniyle deri kanserleri her yıl % 4 oranında artmaktadır.

Bebekler ve çocuklar özellikle güneşten korunmalı

Güneşin bu zararlı etkilerinden yetişkinleri olduğu gibi bebek ve çocukları da korumak çok önemlidir. Bebek cildi, doğumsal le keler hariç, lekesizdir. Tüm lekeler güneşe maruz kalma sonucu yıllar içinde oluşur.

Çocukluk çağında bir kez bile oluşmuş güneş yanığı, deri kanseri riskini 2'ye katlamaktadır. Bu nedenle güneş yanıkları deri kanseri gelişiminde en önemli risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

Ayrıca hayat boyu aldığımız güneş ışınlarının % 80'ine çocukluk döneminde maruz kalıyoruz. Bu nedenle özellikle çocukluk do neminden itibaren yüksek faktörlü etkili ve güvenli koruma sağ layan güneş koruyucular ile onları güneşten korunmak gerek mektedir. 18 yaşına kadar düzenli güneş koruyucu kullanımı deri kanseri riskini % 80 oranında azaltmaktadır.

Çocukları güneş altında bırakmamak ve koruyucu giysilerle ka patmak yapılması gereken temel davranışlar olsa da düzenli kul lanılan, doğru bir güneş koruyucu güneş ışınlarına karşı korunma da tek çözümdür. Güneş koruyucular 4 mevsim kullanılmalıdır Çünkü düşünülenin aksine tüm yıl boyunca maruz kalınan güneş ışınlarının P'si yaz ayları dışında alınır.

Güneş ışınlarının en dik geldiği saat 10.00-16.00 arası güneşten kaçınılmalıdır. Bulutlu havalarda bile zararlı güneş ışınlarının bize ulaşabileceğini unutmayın. Güneşe karşı koruma sağlayacak şe kilde giyinmeye özen gösterin. Geniş siperlikli bir şapka takın ve güneş gözlüğünüzü ihmal etmeyin.

Kendinizi ve çocuğunuzu güneşten korumak için mutlaka bir güneş koruyucu kullanın.

Kullanacağınız güneş koruyucunun sadece yüksek koruma fak törlü olması yetmez. Standart güneş koruyucularda güneş ışın larını bloke eden ultraviyole filtreleri bulunmaktadır. Ancak DNA hasanna karşı güçlü bir koruma için güneş koruyucunun içinde ultraviyole filtrelerinin yanı sıra DNA hasarına karşı koruma sağla yan özel etken maddelerin olması gerekir. Ancak bu şekilde deri kanserine karş: "Spesifik immunolojik koruma sağlanır.

Bunun yanı sıra antioksidanlar etkili bir güneşten korunma için çok önemlidir. Antioksidanlar, güneş ışınlarının neden olduğu hücrelere zarar veren molekülleri (serbest oksijen radikalleri) etkisiz hale getirir. Böylece erken yaşlanma belirtilerinin önlen mesine yardımcı olur. Güneş koruyucunun içinde güçlü antioksi danların olması koruma gücünü artırmaktadır.

Etkili bir güneşten korunma için en az SPF 30 tercihen SPF 50+ düzeyinde, "Spesifik immunolojik koruma sağlayan ve antioksi dan içeren güneş koruyucuların kullanımı önerilmektedir. Güneş koruyucuyu güneşe çıkmadan en az 15 dakika önce sürün ve 2-3 saatte bir yenileyin.

Güneşten kendimizi ve çocukları korumak için dikkat etmemiz gerekenler:

• Bebek ve küçük çocukları güneşten uzak tutun.
• Çocuklar açık havada oynadıkları için daha uzun süre güneş ışınlarının etkisi altında kalırlar. Onları mutlaka güneşten koruyun.
• 3 yaşın altındaki çocukları kesinlikle önlem almadan güneşin altında bırakmayın.
• Ailede okul çağına gelen çocuklara güneşten korunma yöntemlerini anlatın; güneşten koruyan ürünleri kullanmaları ve uygun giysileri giymelerini sağlayın.
• Çocukların su kaybını önlemek amacıyla yeterli miktarda su içmelerini sağlayın.
• 10.00-16.00 saatleri arasında güneşte bulunmak tan sakının, bulutların UV ışınlarının sadece bir kısmını dağıttığının bilincinde olun.
• Koruyucu giysiler ve şapka giyin.
• Kar, su, kum gibi yüzeylerden yansıyan ışınlara dik kat edin.
• Yüksek yerlerde ekstra koruma kullanmaya özen gösterin.
• Yapay bronzlaştırıcılardan kaçının.
• Düzenli olarak kendi derinizi muayene edin. Deride benlerinizde herhangi bir değişiklik tespit ettiğinizde dermatoloji hekimine başvurun.
• Güneş koruyucu kullanarak çocuklar için örnek oluşturun.
• Yaz kış, en az SPF 30 tercihen SPF 50+ düzeyinde spesifik immunolojik koruma sağlayan ve antioksidan içeren güneş koruyucu ürünler kullanın.KAYNAK:ALİ ERTAN ERCAN